راهنمای آنفلوانزا زنان در دوران بارداری

آنفلوانزا در زنان

آنفلوانزا نوعی بیماری تنفسی مسری است که توسط ویروس‌های آنفلوانزا، عمدتاً نوع A و B ایجاد می‌شود. هنگامی که فرد آلوده سرفه، عطسه یا صحبت می‌کند، ویروس به‌راحتی از طریق قطرات تنفسی منتقل می‌شود. علائم بیماری معمولاً به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و شامل تب، لرز، سرفه، گلودرد، آب‌ریزش یا گرفتگی بینی، درد عضلانی، سردرد و خستگی است. در برخی موارد، به‌ویژه در کودکان، علائم گوارشی نیز ممکن است رخ دهد. آنفلوانزا ممکن است عوارض شدید، به‌ویژه در جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند افراد بسیار جوان، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن خاص، نیز داشته باشد.[1]
آنفلوانزا به‌طور قابل توجهی زنان را، به‌ویژه کسانی که در سنین باروری هستند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد زنان درصورت ابتلا به آنفلوانزا، اغلب نرخ مرگ‌ومیر بیشتر و عوارض با شدت بیشتری را در مقایسه با مردان نشان می‌دهند. این تفاوت تحت تأثیر عوامل متعددی ازجمله تفاوت های هورمونی، ایمونولوژیک، رفتاری و فاکتور های ژنتیکی است.[2]
مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است زنان، به‌ویژه در سنین 18 تا 49 سال، نسبت به همتایان مرد خود پیامدهای بدتری از عفونت آنفلوانزا را بروز می‌دهند. این روند در طول همه‌گیری‌های مختلف آنفلوانزا، ازجمله شیوع H1N1 در سال 2009 که در آن بخش قابل توجهی از بیماران بستری در بیمارستان زنان جوان (15 تا 40 سال) بودند، مشهود است.[3]
زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند آسم یا بیماری‌های مزمن ریوی، در طول فصول آنفلوانزا با خطرات بیشتری مواجه می‌شوند. مطالعه‌ای با تمرکز بر زنان نشان داد افراد مبتلا به ین بیماری‌های مزمن عوارض و مرگ‌ومیر قابل توجهی را در رابطه با آنفلوانزا تجربه می‌کنند.[2]

تأثیر آنفلوانزا بر زنان باردار و جنین

زنان باردار در معرض خطر عوارض ناشی از عفونت ویروس آنفلوآنزا، به‌ویژه در سه ماهه سوم بارداری هستند.[4] برخی از اثرات آنفلوانزا بر زنان باردار عبارت‌اند از:

• بیماری شدیدتر که در مقایسه با عموم افراد مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد.
• احتمال بتلا به ذات‌الریه، که برای زنان باردار به‌دلیل نیاز بیشتر به اکسیژن و ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی، خطرناک‌تر است.
همچنین عفونت آنفلوانزا در دوران بارداری ممکن است عواقب جدی برای نوزاد متولدنشده داشته باشد؛ به‌خصوص اگر مادر در 13 هفته اول به آنفلوانزا مبتلا شود. اثرات بالقوه عبارت‌اند از:
• نقایص مادرزادی مانند شکاف کام، نقایص مادرزادی قلب و سایر ناهنجاری‌ها
• افزایش خطر سقط جنین، مرده‌زایی یا زایمان زودرس[5]
• اختلالات روانی در کودکان خردسال به‌دلیل آسیب‌پذیری جنین در برابر آنتی‌بادی‌های آنفلوانزای مادر در 5 ماه اول بارداری[5]
آنتی‌بادی‌های ضدآنفلوانزای تولیدشده در بدن مادر ممکن است از جفت عبور کند و بر سیستم ایمنی نابالغ جنین تأثیر منفی بگذارد. تب بیشتر از 39 درجه سانتی‌گراد مادر نیز ممکن است باعث آسیب‌های مغزی به جنین شود. بااین‌حال، آنفلوانزا در تمام زنان باردار مبتلا، این اثرات را بر کودک نخواهند داشت. مراقبت‌های صحیح درمانی در زنان باردار مبتلا به آنفلوانزا بسیار مهم است.[7]

علائم آنفلوانزا در زنان باردار

زنان باردار در مقایسه با زنان غیرباردار ، به احتمال بیشتری ممکن است درگیر علائم شدید و مرگ ناشی از آنفلوانزا شوند. علائم آنفلوانزا در زنان باردار مشابه علائم در افراد دیگر است، اما ممکن است شدیدتر باشد. علائم شایع عبارت‌اند از:
• تب 8/37 درجه سانتی‌گراد یا بیشتر
• سرفه
• گلودرد
• آب‌ریزش یا گرفتگی بینی
• بدن‌درد
• سردرد
• خستگی
• استفراغ و اسهال[5][6]

زنان باردار باید در صورت بروز علائم آنفلوانزا، به‌خصوص تب، فوراً با پزشک خود تماس بگیرند. داروهای ضدویروسی زمانی مؤثرتر هستند که در 48 ساعت اول شروع علائم آغاز شوند. اگر موارد زیر را تجربه کردید، فوراً به‌دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید:

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• استفراغ شدید
• کم‌آبی بدن
• کاهش حرکت جنین[7]
• تشنج
• ادرار نکردن
• ضعف و بدن درد بسیار شدید
• تبی که به درمان دارویی پاسخ نمی دهد
• تب و سرفه ای که بهتر شده و سپس مجددا عود می کند و یا بدتر می شود

راه‌های پیشگیری از آنفلوانزا در دوران بارداری

اقدامات پیشگیرانه کلیدی برای زنان باردار عبارت‌اند از:

• پرهیز از تماس با افراد بیمار و حضور در مکان‌‌های شلوغ
• خوردن میوه‌های غنی از ویتامین C و نوشیدن مایعات فراوان
• دریافت واکسن آنفلوانزا که بی‌خطر است و برای همه زنان باردار بدون در نظر گرفتن سه ماهه توصیه می‌شود[7][9]

مدیریت آنفلوانزا در دوران بارداری

اولویت اصلی در این زمینه، پیشگیری از ابتلا به این بیماری است که با رعایت اصول بهداشتی، واکسیناسیون و محدود کردن حضور در مکان‌‌های شلوغ، به‌ویژه در فصول سرد سال می‌توان تا حدود زیادی در این کار موفق بود.[8]
همچنین استفاده فوری از داروهای ضدویروس در صورت صلاحدید پزشک مربوطه بسیار نجات‌بخش خواهد بود. در کنار آن، زنان باردار مبتلا به آنفلوانزای تائیدشده یا مشکوک باید از نظر عوارض، به‌ویژه در مراحل انتهایی بارداری که خطر ابتلا به بیماری شدید افزایش می‌یابد، به‌دقت تحت نظر قرار گیرند. بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای کسانی که علائم یا عوارض شدید را تجربه می‌کنند،ضروری باشد.[9]

نتیجه‌گیری

به‌طور خلاصه، آنفلوانزا خطرات قابل توجهی را هم برای زنان باردار و هم برای نوزادان متولدنشده آن‌ها ایجاد می‌کند. واکسیناسیون، درمان سریع و اقدامات پیشگیرانه برای محافظت از این جمعیت آسیب‌پذیر بسیار مهم است. همچنین افرادی که ارتباط نزدیکی با زنان باردار دارند، مانند اعضای خانواده آن‌ها، می‌توانند با تزریق واکسن آنفلوانزا علاوه‌بر محافظت از خودشان، از سلامت عزیزانشان نیز اطمینان حاصل کنند.

[1]Available at: https://www.who.int/tools/flunet/flunet-summary

[2] Klein SL, Hodgson A, Robinson DP. Mechanisms of sex disparities in influenza pathogenesis. J Leukoc Biol. 2012 Jul;92(1):67-73. doi: 10.1189/jlb.0811427. Epub 2011 Nov 30. PMID: 22131346; PMCID: PMC4046247.

[3] Available at: https://academic.oup.com/jid/article/225/4/715/6356350?login=false

[4] Song, J.Y., Park, K.V., Han, S.W. et al. Paradoxical long-term impact of maternal influenza infection on neonates and infants. BMC Infect Dis 20, 502 (2020). https://doi.org/10.1186/s12879-020-05236-8

[5] Available at:https://www.vinmec.com/eng/article/how-does-the-flu-affect-pregnant-women-and-their-unborn-babies-en

[6] Available at:https://www.thewomens.org.au/health-information/pregnancy-and-birth/preparing-for-pregnancy/pregnancy-flu

[7] Available at:https://www.moh.gov.sa/en/HealthAwareness/EducationalContent/wh/Pages/Seasonal-Influenza-and-Pregnancy.aspx

[8] Ghulmiyyah LM, Alame MM, Mirza FG, Zaraket H, Nassar AH. Influenza and its treatment during pregnancy: A review. J Neonatal Perinatal Med. 2015;8(4):297-306. doi: 10.3233/NPM-15814124. PMID: 26836818.

[9] Available at: https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/committee-statement/articles/2024/02/influenza-in-pregnancy-prevention-and-treatment