بیماری آنفولانزا، علائم، راهکارهای پیشگیری و درمان

آشنایی با بیماری آنفلوانزا

آنفلوانزا نوعی بیماری تنفسی مسری است که توسط ویروس‌های آنفلوانزا ایجاد می‌شود و سیستم تنفسی فوقانی (بینی، گلو و گاهی اوقات ریه‌ها) را درگیر می‌کند. این ویروس باعث بیماری خفیف تا شدید می‌شود و علائمی مانند تب، سرفه، بدن‌درد و … را ایجاد می‌کند. برخی از افراد، مانند افراد با سن 65 سال و یا بیشتر، کودکان خردسال (کمتر از 5 سال و به‌خصوص کمتر از 2 سال)، خانم‌های باردار و همچنین افراد با بیماری‌های زمینه‌ای (مانند آسم، دیابت، سرطان، ایدز، بیماران قلبی، کودکان مبتلا به مشکلات سیستم عصبی و …) در معرض خطر بیشتری برای عوارض جدی این بیماری هستند. دو نوع اصلی ویروس آنفلوانزا (نوع A و B) وجود دارد. ویروس‌های آنفلوانزای A و B که به‌طور معمول در افراد بیماری زایی می‌کنند (ویروس‌های آنفلوانزای انسانی) هرساله مسئول همه گیری آنفولانزا به ویژه در فصل های سرد سال هستند.

آمار بیماری آنفلوانزا آشنایی با بیماری آنفلوانزا

طبق آمار ایالات متحده، به‌طور متوسط، تقریباً 8 درصد از جمعیت ایالات متحده در هر فصل به بیماری آنفلوانزای علامت‌دار مبتلا می‌شوند.
در ایالات متحده، در طول فصل آنفلوانزای 2023 تا 2024، موارد زیر گزارش شده است:
• 33 تا 61 میلیون بیماری
• 12 تا 24 میلیون ویزیت پزشکی
• 370،000 تا 770،000 بستری در بیمارستان
• 24،000 تا 67،000 مرگ‌ومیر
براساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) در سال 2024، حداقل 40 میلیون بیماری، 470 هزار بستری در بیمارستان و 28 هزار مرگ ناشی از آنفلوانزا تاکنون در این فصل گزارش شده است.

علائم بیماری آنفلوانزا چیست؟

آنفلوانزا ممکن است باعث بیماری خفیف تا شدید و در برخی مواقع، منجر به مرگ شود. علائم آنفلوانزا معمولاً به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود. افرادی که آنفلوانزا دارند، اغلب برخی یا همه این علائم و نشانه‌ها را احساس می‌کنند:
• تب (درجه حرارت بیشتر از 100 درجه فارنهایت یا 8/37 درجه سانتی‌گراد)
• احساس لرز
• سرفه
• گلودرد
• آب‌ریزش یا گرفتگی بینی
• بدن‌درد و دردهای عضلانی
• سردرد
• خستگی شدید
• اسهال و استفراغ (در برخی از افراد و به‌ویژه در کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان دیده می‌شود.)

توجه به این نکته مهم است که همه مبتلایان به آنفلوانزا تب نخواهند داشت.

راه‌های انتقال بیماری آنفلوانزا

بیشتر متخصصان معتقد هستند که ویروس‌های آنفلوانزا عمدتاً توسط قطرات کوچک تنفسی هنگام صحبت، سرفه و عطسه به افرادی که در نزدیکی آن‌ها هستند، منتقل می‌شود. در برخی موارد و با احتمال کمتر، ممکن است فرد با دست زدن به یک سطح یا جسمی که ویروس آنفلوانزا روی آن وجود دارد و سپس لمس دهان، بینی و یا حتی چشمان خود، به آنفلوانزا مبتلا شود.

اولین و مهم‌ترین قدم برای پیشگیری از آنفلوانزا، تزریق واکسن آنفلوانزا در هر سال است. نتایج بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد واکسن آنفلوانزا بیماری‌های مرتبط با آنفلوانزا و خطر عوارض جدی ناشی از آن را که ممکن است منجر به بستری در بیمارستان یا حتی مرگ شود، کاهش می‌دهد. اقدامات پیشگیرانه روزمره برای جلوگیری از ابتلا به آنفلوانزا، مانند دوری از فرد بیمار و رعایت فاصله مناسب، اجتناب از مکان‌های شلوغ، استفاده از ماسک، گرفتن جلوی دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه، شست‌وشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون و اقدامات لازم برای تهویه مناسب هوا، در راستای کاهش سرعت انتشار ویروس‌های تنفسی و بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا مؤثر است.

پیشگیری از بیماری آنفلوانزا

اولین و مهم‌ترین قدم برای پیشگیری از آنفلوانزا، تزریق واکسن آنفلوانزا در هر سال است. نتایج بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد واکسن آنفلوانزا بیماری‌های مرتبط با آنفلوانزا و خطر عوارض جدی ناشی از آن را که ممکن است منجر به بستری در بیمارستان یا حتی مرگ شود، کاهش می‌دهد. اقدامات پیشگیرانه روزمره برای جلوگیری از ابتلا به آنفلوانزا، مانند دوری از فرد بیمار و رعایت فاصله مناسب، اجتناب از مکان‌های شلوغ، استفاده از ماسک، گرفتن جلوی دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه، شست‌وشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون و اقدامات لازم برای تهویه مناسب هوا، در راستای کاهش سرعت انتشار ویروس‌های تنفسی و بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا مؤثر است.

واکسن آنفلوانزای فلوگارد^®

واکسن فلوگارد® (®FluGuard) نوعی واکسن 4 ظرفیتی نوترکیب پروتئین هماگلوتینین (HA) آنفلوانزای فصلی است که توسط شرکت نیواد فارمد تولید می‌شود و به‌صورت سرنگ از پیش پرشده حاوی 5/0 میلی‌لیتر محلول تزریقی در بازار دارویی عرضه می‌شود.
• موارد مصرف واکسن: واکسن فلوگارد® نوعی واکسن نوترکیب 4 ظرفیتی است که در برابر بیماری‌های ناشی از ویروس‌های زیرگروه A آنفلوانزا (H3N2 و H1N1) و زیرگروه B آنفلوانزا (Yamagata و Victoria) به‌صورت فعال، ایمنی‌زایی می‌کند؛ و در افراد بزرگ‌تر از 18 سال کاربرد دارد.
• محتویات واکسن: واکسن فلوگارد® حاوی پروتئین‌های نوترکیب هماگلوتینین خالص از 4 سویه ویروس آنفلوانزا است که به‌صورت سالانه برای واکسیناسیون فصلی علیه آنفلوانزا توسط سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌شود. هر دوز 5/0 میلی‌لیتری فلوگارد® حاوی 180 میکروگرم هماگلوتینین 4 سویه (از هر سویه 45 میکروگرم) به شرح زیر است:

• A/Wisconsin/67/2022 (H1N1) pdm09-like virus
• A/Massachusetts/18/2022(H3N2)-like virus
• B/Austria/1359417/2021 (B/Victoria lineage)-like virus
• B/Phuket/3073/2013 (B/Yamagata lineage)-like virus

فلوگارد® واکسن نوترکیبی است که هیچ‌گونه پروتئین با منشأ تخم‌مرغ یا مواد نگه‌دارنده ندارد. هیچ‎‌یک از ترکیبات واکسن فلوگارد® موجب ایجاد سرماخوردگی یا بیماری نمی‌شود.
مکانیسم اثر: پروتئین‌های واکسن فلوگارد® به‌عنوان آنتی‌ژن برای القای پاسخ ایمنی هومورال به‌وسیله آنتی‌بادی‌های مهارکننده‌ هماگلوتینین عمل می‌کنند. به‌عبارت دیگر، بعد از دریافت واکسن فلوگارد®، سیستم ایمنی بدن علیه ویروس آنفلوانزا آنتی‌بادی تولید می‌کند.

وجه تمایز واکسن فلوگارد® نسبت به سایر واکسن‌های آنفلوانزا

• فلوگارد® واکسن نوترکیب 4 ظرفیتی آنفلوانزای فصلی است که نسبت به واکسن‌های بر پایه تخم‌مرغ به‌دلیل فناوری تولید پیشرفته‌تر و ناخالصی کمتر، احتمال ایجاد حساسیت کمتری دارد.
• میزان آنتی‌ژن واکسن آنفلوانزای فصلی فلوگارد® از هر 4 سویه شایع آنفلوانزا که سالانه توسط سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌شوند، سه برابر بیشتر از سایر واکسن‌های آنفلوانزای موجود در بازار دارویی است که باعث افزایش ایمنی‌زایی و اثربخشی در فرد مصرف‌کننده این واکسن می‌شود.
• ذکر این نکته ضروری است که سازمان بهداشت جهانی و CDC مصرف واکسن‌های نوترکیب مانند فلوگارد® را برای افراد بیشتر از 65 سال توصیه می‌کنند.

چگونگی تزریق واکسن

فلوگارد® به‌شکل تک‌دوز 5/0 میلی‌لیتری است که به‌صورت سالانه تزریق می‌شود. واکسن فقط به‌صورت عضلانی در عضله دلتوئید بازو (IM) تزریق می‌شود.
ازآنجا که تزریق واکسن به‌صورت سالانه است، با توجه به به‌روز‌رسانی سالانه فرمولاسیون و سویه‌های موجود در واکسن، از تزریق واکسن‌های سال گذشته خودداری کنید.

بهترین زمان تزریق واکسن فلوگارد®

بیماری آنفلوانزا بسیار مسری است و میتواند به سرعت بین افراد منتقل شود. همچنین سویه‌های ویروس آنفلوانزا می‌تواند به صورت سالانه تغییر پیدا کند. از این رو دریافت واکسن آنفلوانزا بصورت سالانه توصیه می‌شود. بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوانزا در فصل شیوع آنفلوانزا از ماه شهریور تا اوایل آبان همان سال میباشد. در صورت صلاحدید پزشک معالج و شیوع گسترده آنفلوانزا میتوان تا اواخر ماه اسفند نیز تزریق کرد.

درمان آنفلوانزا

در برخی از افراد مبتلا به آنفلوانزا، با توجه به نظر پزشک معالج، استفاده از داروهای ضدویروس برای جلوگیری از برخی مشکلات ناشی از آنفلوانزا کمک‌کننده است. آنتی‌بیوتیک‌ها بر آنفلوانزا اثری ندارند.

منابع:

1) Available at: https://www.cdc.gov/flu/index.htm
2) UpToDate Medical Database, Influenza: Epidemiology and pathogenesis, Aug 2024
3) UpToDate Medical Database, Patient education: Flu (The Basics), Aug 2024
4) FluGuard® Leaflet nivadpharmed Co.
5)Available at: https://www.cdc.gov/flu/whats-new/flu-summary-addendum-2023-2024